BEN KİMİM... Enteresan bir sorudur aslında, geçmişten günümüze birçok kişi bu soruya bir cevap aramıştır.
Apollon tapınağına kazınmış antik Yunan aforizması "kendini bil" den bir rock şarkısı olan "Sen kimsin" e kadar birçok filozof, sanatçı, yazar, psikolog, akademisyenler, bilim insanları, vb.
Bu soruyu kendilerine sormuşlardır. Ortaya atılan hipotezler çok çeşitli ve fikir birliğinden uzaklardır. Ortak bir sonuca ulaşılmadığından dolayı doğru cevapta yoktur. Bu kadar basit bir sorunun doğru cevabı neden bulunamıyordur. Bunun sebebi; kişilikler değişkendir 5 yıl önceki ben ile bugün ki ben aynı kişi midir?
Bundan 5 yıl sonraki ben ile bugün ki ben hala aynı kişi midir?
Şu an ki benden farklı 2 kişinin varlığını düşünebilir miyiz? Şu an kafanızın içinde bir karmaşa oluştuğuna eminim bu karmaşa aslında bir paradoksun (Paradoks; görünüşte doğru olan bir ifade veya ifadeler topluluğunun bir çelişki oluşturması veya sezgiye karşı bir sonuç oluşturmasıdır.) etkisidir, bu paradoksun ismi "Theseus'un gemisi" paradoksudur, size öncelikle hikâyeyi anlatayım;
Plutark'ın aktardığı Yunan efsanesine göre, Atina'nın efsanevi kurucusu Theseus, Girit Adasındaki Minotaur'u tek başına öldürüp bir gemi ile eve dönmüştü. Bu kahramanca zaferi onurlandırmak için Atinalılar 1000 yıl boyunca gemiyi titizlikle limanda tuttular ve her yıl Theseus'un yolculuğunu tekrarladılar. Theseus'un gemisi yıllar içinde bakım yapıldıkça tahtaları birer birer değiştirildi. Öyle ki, bir gün geminin değiştirilmedik hiçbir parçası kalmadı.
Şimdi soru şu; bu değiştirilen parçalardan sonra o gemi hala Theseus'un gemisi mi? Yoksa gemi değişti mi?
Şöyle düşünelim bu değiştirilen parçaları çöpten toplayan bir adam bu parçaları tekrar birleştirdi ve evinin bahçesinde bu parçalardan yapıla gemiye Theseus'un gemisi dedi. Yani aynı anda bir tane limanda bir tane adamın bahçesinde duran 2 farklı Theseus'un gemisi mi vardır?
Bu sorunun bir cevabı yoktur aslında çünkü ikisi de Theseus'un gemisidir ama bir yandan ikisi de Theseus'un gemisi değildir.
İnsan da aynı böyledir zaman içerisinde fikirleri, hayalleri, zevkleri, tarzı, sevdiği tatlılar bile değişir ama tuhaf bir şekilde kişi halen kendidir ve aslında değişmemiştir ama aynı değerde artık değişmiştir, sadece üzerinize giydiğiniz giysiler, insanlar arasında statüleriniz mi değişmiştir yoksa değişiminiz sadece kafanızın içinde midir?
Bunların gerçekten bir cevabı yok ama size ünlü bir filozof olan Epiktetos'un şu sözlerini söyleye bilirim; "Ben sonsuzluk değilim sadece bir insan evladıyım. Nasıl ki saat günün parçasıysa ben de bütünün parçasıyım"
Epiktetos ne gemidir ne de geminin kaptanı olan Theseus, Epiktetos belki de geminin normal bir parçasıdır ama o vardır ve o olmadan gemi tam olmaz.
Konuyu toparlamak gerekirse, siz tek başınıza bir şey olmayabilirsiniz hatta kendinizi tanımıyor bile olabilirsiniz fakat bütünün içinde bir parçasınız ve belki de siz olmazsanız bütün olan bozulur belki de hiçbir şey olmaz.
Bu yüzden benim tavsiyem nasıl mutluysanız öyle olun,
Mutlu olduğunuz insan olun.
Eşref Samet Şimşek.
|