Sevgili okurlarım, Türk dilinin birinci derecede önemli eski anıtlarından birçoğunun ilk yayımlarını yapmak, resmi ve özel kütüphaneleri araştırarak bazı anıtları ortaya çıkarmak, Kilisli Muallim Rif’at’ın Türk Filolojisine yapmış olduğu en büyük hizmetlerdir.
XI. Yüzyıl Hâkaniye Türkçe’sinin şaheserlerini, en eski Oğuzca metinleri, XIV.-XV. Yüzyıl Kıpçak Türkçesi yadigarlarını ve Divân-ü Lûgat-it-Türk’ü bilim dünyasına tanıtan odur.
Tarama sözlüğünde Kilisli Rif’at Bilge:
Kilisli Muallim Rif’at Bilge, Türk edebiyatı ve Türk tarihi konusunda kendini kabul ettirmiş, titiz, dikkatli, çalışkan, sabırlı ve başarılı bir araştırmacıdır. O çok okuyan, okuduğunu anlayan ve değerlendirmesini bilen bir dil bilginidir.
Gerçi herkes bir ölçüde okur amma, hiç kimse Kilisli Rif’at gibi okuyamadı. Çünkü Rif’at kitap değil, kütüphane okurdu. Okuduğu kütüphanelerde hangi kitabın hangi değerde ve nitelikte olduğunu bilir, ona güre de değerlendirmesini yapardı. Kendi deyimiyle yüz bine yakın kitap okumuş olan Muallim Rif’at’ın okumadığı kitap kalmamıştır.
Türk Dil Kurumu çalışmalarının temelini oluşturan eserlerin başında gelen “Tarama Sözlüğü” nün ortaya çıkışında da en büyük çaba, Muallim Rif’at’ın olmuştur.
Divan-ü Lügat-it Türk, İlmi Mühenna Lügatı, Dede Korkut ve Keşf-üz Zunun üzerindeki uğraşları, adını ansiklopedilere geçiren etkenlerden birkaçıdır.
Daha sonraki araştırmaları olduğu için henüz ansiklopedilere geçmemiş olan Muallim Rif’at’ın “Tarama Sözlüğü’ne katkıları” da yazmış olduğum, “Kilisli Muallim Rif’at” adlı kitabımda yayınlanarak gün ışığına çıkmış oldu.
1941-1976 yılları arasında Türk Dil Kurumunda Ömer Asım Aksoy’un yönetimimle hazırlanmış ve sekiz cilt olarak basılmış olan bu önemli sözlük, XIII. Yüzyıldan beri Türkiye Türkçesiyle yazılmış kitapların taranmasıyla elde edilen iki yüz bin örnek arasından seçtiğimiz altmış bin tanığa dayanmaktadır.
Tarama çalışmalarına katılan elli beş yetkili kişi 227 kitap taramıştır. Buna göre her birinin ortalama dört kitap taramış olduğu sanılacaktır. Hayır, öyle olmamıştır; 227 kitabın 82’sini Kilisli Rif’at Bilge, geri kalan 14’ini elli dört kişi taramıştır.
Bu koca Kilislinin dağlar deviren çalışmalarından sadece bir bölüm ve özgeçmişine eklenecek çok parlak bir yapraktır.
Kilisli Muallim Rif’at Bilge, sadece Türk edebiyatının değil, dünya gezi edebiyatının önde gelen eserlerinden Evliya Çelebi’nin ünlü Seyahatname’sinin yedinci ve sekizinci ciltlerini de Muallim Rifat Bilge yayınlamıştır.
Ortak çalışmalara da eşsiz bilgisi ve azmiyle katkıda bulunan Muallim Rifat Bilge, Veled Çelebi İzbudak ile Sultan Veled’in Divan-ı Türki’sini, Şerafettin Yaltkaya ile Keşfü’z-zunun’un ve zeylinin yayınını gerçekleştiren Kilisli Muallim Rif’at Bilge, ayrıca Arap ve Fars klasiklerinden pek çoğunu Türkçemize kazandırarak, Türkçülük düşüncesinin gelişmesine de yardımcı olmuştur.
Bu düşünce Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda da etkili olmuş, Ulu Önder Atatürk’ün “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür” öz deyişinde de ifadesini bulmuştur.
Şunu üzülerek belirtmek istiyorum; bu büyük insan, değerli araştırmacı ve edebiyatçı Kilisli Muallim Rif’at Bilge, okullarımızda ders kitaplarında yok. Unutulmuş, konulmamış, bilinmiyor ve genç kuşak tanımıyor. Oldukça üzücü ve milli eğitimimizin bir noksanı ve ayıbıdır diye düşünüyorum…
Türkoloji Alimi Kilisli Muallim Rif’at Bilge, okullarda ders kitaplarında konu olmalıdır…
Adını başında hep “Kilisli” sözcüğünü kullanmış olan bu bilgi anıtı, kendisiyle birlikte “Kilis’e de uluslar arası ün kazandırmıştır. Kilisli Muallim Rif’at Bilge’yi bütün Türkler her zaman minnetle anacaktır.”
(Devamı var)
|