"YEK-BE-YEK GERÇİ MERAMI -İ DİLİ TAKRİR ETRİM.
            NEYLEYŞM AH, O MEH-PEYKERİ DİLGİN ETTİM
            EYLEYİP HABDA TEKBİL O NUR-İ BASARI
            UYANIP BAHİŞ İLE AYNINI TABİR ETTİM."

           (GÖNLÜMÜN İSTEKLERİNİ BİRER BİRER ANLATTIM. NEYLEYİM, O AY YÜZÜNÜN GÖNLÜNÜ İNCİTTİM. UYKUDA O GÖZ NÜRUNU ÖPÜP, UYANINCA ŞİDDETLİ ARZUYLA TABİR ETTİM.)
                                                                           Dilhayat Kalfa


           Kadın olmanın ne kadar zor olduğunu hepimiz çok iyi biliyoruz. KADIN hem anne, hem eş, hem ev kadını hem de yetenekleri olan bir varlıktır. Kadın, her şeye rağmen şiir yazmış, sevgiyi tatmış ve beste yapmıştır. Üstelik erkek baskısı, töre adetleri olmasına rağmen, hislerini ortaya koyarak güzel şarkılara imza atmıştır.

           İşte bu kadın bestecilerden biri de Dilhayat Kalfa'dır. 3.ncü Sultan Selim Han zamanında haremin en önemli bestecisi olan Dilhayat Kalfa, 1710 tarihinde İstanbul'da dünyaya gelmiş ve 1780 yılında hayata gözlerini yummuştur. Sarayda Tanburi çalarak meşke katılan Dilhayat Kalfa, Bir çok eserlerinin yanı sıra Evcare makamındaki peşrev ve saz semaisi ile tanınmıştır.

           Almış olduğum bilgilere göre, Türk Musikisi gelişiminde kıymetli yeri olan Evcare makamındaki peşrevi ve saz semaisi, Dilhayat Kalfa tarafından ustalıkla kullanılmış ve tanburda bu marifetini herkese duyurmuştur. Bazı kaynaklar Evcare makamının Sultan 3.ncü Selim tarafından bulunduğunu ve onun döneminde kullanılmaya başladığını ileri sürse de, Dilhayat Kalfa'nın Miras belgesinde yer alan ölüm tarihinin, 1780 kabul edilmesi bu ihtimali büyük ölçüde azaltmaktadır. Diğer taraftan 3.ncü Selim'in doğum yılı Türk Tarih Kurumu tarafından 1761 olarak belirtilmiştir. Bu sebepten dolayı ustalık isteyen bir makamı genç yaşında 3.ncü Selim'in icra edemeyeceği görülüyor. Her ne kadar 3.ncü Selim çok başarılı bir bestekar olsa da, Klasik Türk Musikisi'nde özel kıymete sahip olan Evcare makamının kadın bir besteci yerine Sultan'a mal ediliyor olması da düşünülebiliniyor.

           18. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda besteleriyle ün yapan ve aynı zamanda ikinci Müslüman kadın besteci Dilhayat Kalfa'nın eldeki bilgiler kısıtlı olmasına rağmen, yine de güzel bilgilere erişme imkanı bulunmuştur. Onun günümüze kadar gelen tartışılmaz bir müzik kalitesi, sanatkar üslubu ve engin müzik bilgisine sahip olması, musiki ile uğraşanları ve araştırma yapanları hep şaşırtmıştır.

           Ayrıca Dilhayat Kalfa, sarayda yetişmiş kalfalık rütbesine erişmiş önemli idari görevlerde bulunmuş bir kadındır. Hatta bilinenin aksine kalfalıktan da ustalığa terfi etmiş birisidir. Musiki üstadlarının tahminlerine göre, Dilhayat Kalfa'nın özel bir eğitim aldığı ve Büyük Bestekar Itri'nin öğrencisi olduğu düşünülmektedir.

           Yine Dilhayat  Kalfa'nın, Lale Devri'ne yani sanat ve kültür anlayışının geliştiği rahat bir döneme denk gelen bir hayat çizgisinin olduğu düşünülse de kadın olarak, yetişmiş olduğu çağ ve bu çağın toplumsal anlayışını göz önünde tuttuğumuzda onu biricik kılan şeyin cesareti, tutkusu ve ciddi bir kültüre sahip olması diyebiliriz.

            Bizlere doyulmaz güzellikte eserler bırakan kadın bestecilerimizden Dilhayat Kalfa'yı rahmetle anıyor ve Türk Sanat Musikisi'de kadın bestekarlarımızın bir başka güzelliğinde yeniden buluşalım diyorum.

            Hoşça kalın...