Müzeler, geçmişimizi belgeler. Toplumların tarih, bilim, sanat, kültür, sosyal yaşamlarıyla ilgili; belge, anıt, kalıntı, yazıt, bilgi, fotoğraf, araç, gereç ve bunun gibi farkındalık yaratacak görsellerin toplandığı mekanlardır. İçinde bulundurduğu eserler ve uyguladığı programlar bakımından kişiye geçmişini tanıtır. Başlıca amacı eğitmek, duyarlılık sağlamak ve heves aşılamak, bilinç kazandırmaktır. Amaçları doğrultusunda inceler, araştırır ve eserleri, aslına uygun olarak koruyarak gelecek nesillere aktarır.
İlk zamanlarda insanlığın eskiye duyduğu merakla birlikte eski eserleri toplama ve sergileme amacı taşıyan müzeler; günümüzde sosyolojik, pedagojik, psikolojik içerikler bulundurarak ”Müzeloji” adı ile Üniversitelerde ayrı bir eğitim alanı ve bağımsız bir bilim dalı haline gelmişlerdir.
Sanat ve tarihi eser sergilemeleri ilk defa Fransa’da başlar. Müze kurma düşüncesi, La Fon de Saint Yenne isimli Fransız yazar tarafından 1746 da ortaya konursa da açılan müze 1785’de kapanır.
Türk müzeciliğinin yüzyıldan fazla bir geçmişi vardır. Türkiye’de ilk müze, 1846-1847 yıllarında Sultan Abdülmecit'in müşiri Fethi Ahmet Paşa tarafından, Aya İrini Kilisesi’nde eski silahlar ve eski eserlerin toplanmasıyla kurulur.
05.09.1939İstanbul müzeleri II. Dünya Savaşı nedeniyle kapatılır. Günümüzde hala sanat eserlerinin, tarihi kalıntıların vahşi duygularla bombalanarak tahrip edilmesini izlemek ne acı…
Günümüz Türkiye’sinde Kültür ve Turizm bakanlığına bağlı 192 adet müzemiz varken; 1995 yılında sayıları 17 olan özel müzelerin sayısı 200’e ulaşmış bulunuyor. Özel müzeleriyle (46) İstanbul başı çekiyor. Sanat metropolü kimliğiyle müze patlaması yaşıyor. Eşkişehir, Ankara, İzmir, Hatay takip ediyor. Avrupa modeli ‘Kent Müzeleri ‘’kurulumlarıyla ilgili çalışmalar ise yurt genelinde öne çıkıyor.
Samsun'da Atatürk Kültür Merkezin de 19 Mayıs kutlamaları etkinlikleri kapsamında ''Öncü Kadınlarımız'' sergimizi açtığımızda, Samsun Gaziler Müzesi’ni ziyaret ettik. 04.09. 1919 Sivas Kongresi’nin Mustafa Kemal Paşa’nın konuşmasıyla açılması ve yurdu düşmandan kurtarmak amacıyla canını kalkan yapan gazilerimizin anısına açılan Samsun Gaziler Müzesi’nin tarihi bir kimliği var.
Samsun, Merkez, Kale Mahallesi, Mecidiye Caddesi üzerinde yer alan Samsun Gazi Müzesi; iki katlı, dış duvarları yığma tuğla, iç bölmeleri Bağdadî bir bina. Atatürk 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ilk gelişinde Mıntıka Palas olarak bilinen bu binada 6 gün kalır. Ulu Önder'in Samsun'a ikinci gelişlerinde (20-24 Eylül 1924) Samsun halkı tarafından söz konusu bina Atatürk'e hediye edilir. Atatürk, üçüncü (16-18 Eylül 1928) ve dördüncü (22-26 Kasım 1930) gelişlerinde artık evi Mıntıka Palas'tır.
Mustafa Kemal Paşa’nın Mıntıka Palas Oteli’ne yerleşmesiyle ilgili olarak yapılan hazırlıkları o dönemde Canik Livası Muhasebe-i Hususiye Müdürü olan Osman (Atlı) Bey şöyle anlatıyor: “O zaman Samsun Muhasebe-i Hususiye Müdürü idim. Bir akşam Mutasarrıf Ethem Bey beni evine çağırttı. ‘
İstanbul’dan bir Paşa başkanlığında bir teftiş kurulu hareket etmiş. On sekizinde burada olacaklarmış. Birkaç gün kalacağı için kendisine ve maiyetine bir yer hazırlayalım. Bunu İstanbul’dan Dâhiliye Nezareti bize bildirdi. Zaman da malum… Kimseden fedakârlık istemeyeceğimize göre meseleyi aramızda halletmeliyiz. Umudum sizde. Yarın sabahtan itibaren bu işle meşgul olunuz’ dedi. Gece bir hayli düşündüm. Hemen aklıma evimin yanında bulunan boş durumdaki Mıntıka Palas Oteli geldi. Ertesi sabah binanın sahibiyle anlaşıp oteli açtırdım. Askeri hastaneden karyola, evden ve komşulardan yatak ve yorgan getirttim. Daireden masa, sandalye, yazı takımı gibi eşyayı da getirterek odaları, salonu, mutfağı donattık.”
Samsun Belediyesi tarafından Kültür Bakanlığı'na devredilen binanın restorasyonu yapıldıktan sonra teşhir ve tanzimi gerçekleştirilerek GAZİMÜZESİ olarak 8.11.1998 tarihinde ziyarete açılır.
19 Eylül Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e İstiklal mücadelesindeki önderliğinden dolayı ‘Gazi' unvanı verilişinin yıldönümüdür. Gaziler Günü’nü gönülden kutlarken, gazilerimiz ve şehitlerimizin aziz hatırası önünde saygıyla eğiliyorum.
Unutmayınız, Gazi Müzesi Yolunuz Samsun'a düştüğünde uğrayacağınız yerler listenizde
olmalıdır. İlk Gazi Müzesi müdürü Fazıla Atabek'in; ‘’Ne çok erken yitirdi seni bu aziz vatan/ Hiç bir kuvvet dolduramaz yerini/ Damarımızda kansın, kalplerimizde iman/ Sana olan bağlılık sonsuza dektir inan.’’ Dizeleri dilinize dolanacak, Sivas Kongresi hazırlıklarının yapıldığı bu küçük mekan içinde saklanan, kocaman, büyüleyici istiklal duygusunun, iliklerine işlemesine tanık olacaksınız.
|