|
On bir ayın sultanı mübarek Ramazan ayının simgesi mahyalar, dilimize yerleşmiş ananevi cümlelerin, ışıkla gökyüzüne yazılmış halidir. Kelime anlamı ‘’Gökte Yazı’’ dır.
Camilerin göz alıcı gerdanlığı mahyaların geçmişine göz attığımızda ilk mahyanın, Sultan II. Selim döneminde (1566-1574) ya da Sultan I. Ahmet zamanında (1603-1617)yıllarında kullanılmaya başlandığı ve minareler arasına ilk mahyayı Fatih Camii müezzinlerinden Hattat Hâfız Ahmed Kefevî'nin kurduğu söyleniyor.
Lâle Devri sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın 1722 yılında bütün selâtin camilerine mahya kurulmasını emretmiş. Genelikle iki minareli olan Selâtin camilerine Mahya kurulduğu görülüyor. İlk mahyaların Sultanahmet, Süleymaniye, Yeni Cami, Anadolu yakasında ise Üsküdar Valide Sultan camileriyle Fatih, Eyüp, Ayasofya, Ayasofya, Bayezid, Şehzade ve Sultan Selim camilerine yerleştirildiği bilgisi var.
Camilerin, iki minaresi arasına yerleştirilen dört yüz yıllık Osmanlı geleneği ışıkla yazılan şeritlerden oluşan mahyalar; başlangıçta yağ kandilleri sıralanarak oluşturulurken, 2020 yılına kadar elektrik ampulleriyle yazıldılar.
Mahyacılık hala değerli, büyük bir ustalık isteyen gerçek bir sanat dalı ve büyük mahya ustaları, yerlerini alacak olan çıraklarına, işin inceliklerini öğrettikleri için günümüze kadar ulaşmış bulunuyor. O zamanlar, büyük camilerde iki minare arasına ip veya teller gerilir; mahya ustası, zeytinyağı doldurulmuş kandilleri veya mumlu fenerleri ipin üzerine dizerek dinî cümleyi yazarmış. Resim bile yaparmış. Mahya ustasının maharetine göre Ramazan boyunca ışıldayan kandiller, rüzgâra inat geceleri parıldayarak yanarmış.
Elektrik kullanımı başlayınca, mahyacılık biraz daha kolaylaşmış. Ramazandan önce hazırlıklara başlayan mahya ustaları, bir atölyede sabırla ve zevkle çalışarak ortaya koydukları şeritleri; kandil yerine artık renkli elektrik ampulleriyle, eski yazı yerine, yeni yazıyla kurmaya başlamışlar. Mahya ustası 5 kişilik ekiple, iki kelimeden oluşan yazı mahyasını yaklaşık 3 saatte, 200 ampulün kullanarak hazırlayabiliyormuş. Emek isteyen bu naif çalışmanın ardından Mahya, dikkat ve özenle iki minare arasındaki yerine asılıyor; bir mahya hazırlığı bir günü alıyormuş.
Osmanlı’dan günümüze süregelen mahya sanatı ustaları çok azaldı. İstanbul’da mahyaların düzenlendiği tek atölye Beyoğlu’nda Vakıflar Genel Müdürlüğü çatısı altında hizmet veriyor. Ramazan ayının yaklaşmasıyla atölye hareketleniyor. Mahya ustaları elektrik teknisyenleriyle birlikte hummalı bir çalışma yürütüyor. İstanbul ve bazı büyük illerde bulunan camiler için mahyalar hazırlanıyor.
Geleneksel Mahya Sanatımız artık dijitalleşiyor. Camilerimizin ışıldayan gerdanlıkları teknoloji işin içine girince bir başka boyut kazanıyor Mahya yapımı da evriliyor. Dijital LED Mahyalar yepyeni yazılımlarla yüzlerce yıldır süregelen mahya geleneğini yıkıyor. Üretim ve montaj çağımıza ayak uyduruyor.
2010 yılından beri Diyanet İşleri Başkanlığının, mahya yazı kargaşasını ortadan kaldırmak için, Din İşleri Yüksek Kurulu'nun, illerden gelen gönderileri inceleyerek Türkiye genelinde standart metinler oluşturduğu mahya metinlerine onay verdiğini biliyoruz.
Merhaba Ya Şehri Ramazan, Bu Ayın Kıymetini Bil, Allah Tövbe Edenleri Sever, Ramazan Berekettir, Oruç Arınmaktır, Affet Allah'ım ya da Oruç Bedenin Zekatıdır, Dost İstersen Allah Yeter, Dua İbadetin Özüdür, Allah'ın Emrini Tut, Oruç Tut Sıhhat Bul, Güzel Söz Sadakadır, Besmele Berekettir, Yoksulu Unutma, Dönüş Allah’adır, On Bir Ayın Sultanı gibi cümleler ışıldayarak; minarelere gerilen mahyalarda, gökyüzüne ulaşıyor.
Mahyacılığın manevi yönü de var. Milyonlarca insana ulaştırılan bu cümleler mübarek ayda maneviyatı yükselten ve canlandıran bir toplum ruhu oluşturuyor. Bu Ramazan, Covid-19 salgını nedeniyle, akşam 19.00 da evlerimize çekilmek zorundayız. Hava geç kararıyor. Mahyaları çok az insanımız izleyebilecek. Ancak, video ve fotoğraflardan görmek mümkün olacak.
Kuran-ı Kerim’in öz olarak ‘’Kalp temiz, yalan yok, kul hakkı alma’’ özdeyişiyle özetlenecek ‘’İyi insan olma’’ yı gerektiren olmazsa olmaz kurallarına uyum şarttır. 12 ay bildiğimi okur, 1 ay orucumu tutar, teravimi kılar temizlenirim diye düşünenleri uyarmakta fayda görüyorum.
Unutmasınlar Mahya Yazıları, içsel temizlenme yolunu hatırlatan ruhani cümlelerle, uyuma açık, gerçek Müslümanlığın anlamının farkındalığında olanlar için ışıklarını saçarlar.
Harika Ören
|
.jpg)
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=small}
Ekleyen: Harika ÖREN 
Tarih: 19.4.2021 
İzlenme: 
Yazdır:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).jpg)
