Kabakgiller (Cucurbitaceae) ailesine mensup kabak mutfağımızın en çok kullanılan sebzelerinden birisidir. Ailede kabaktan başka hıyar, kavun ve karpuz ünlü üyeler de vardır. Sadece kabak ailesinin üyelerinden ilk aklıma gelenler; kabak/Cucurbita sp., su kabağı/Lagenaria siceraria, bal kabağı/cucurbita moschata ve lif kabağı/Luffa cylindirica olarak sayılabilir.
Mutfağımızda kabak ile hazırlanan o kadar çok yiyecek vardır ki. Kabak dolması, kabaklama (Gaziantep ve Trabzon), kabak sivimli ekmek (Trabzon), kabak böreği (Bolu), kabak şıhılmahşisi (Antakya, Kilis), kabaklı kıvrım, kabune (Diyarbakır), kabak ekşisi (Malatya), kabak millesi (Sinop), kabak yahnisi (Erzincan), kabak mutaniyesi (Kilis, Gaziantep), kabaklı bulgur pilavı(Adana), kabak tatlısı (Antakya)..
Kabak çeşitlerinin çokluğu ve değişik yörelerde farklı adlandırılmaları nedeniyle çoğu kez kabak adlarının ve yemeklerinin birbirine karıştığı görülür. Osmanlı mutfağında sakız kabağından karnıyarık yapıldığını, asma kabağı ile kabak keşkülü diye bir yemeğin hazırlandığını biliyoruz. Ama başlıktaki yemeğimizde sakız kabağı kullanıldığını öncelikle belirtelim.
Yemeğin tarifini hemen verecektim ama bir anda beynime kabak ile ilgili onlarca şey üşüşüverdi. Önce bir tekerleme geldi dilimin ucuna. “Bahçelerde kabak, yeriz tabak tabak.” Değerli dostum Doç.Dr. Ahmet Uhri’nin elimin altında, gözümün önünde her zaman duran “Boğaz Derdi” kitabından okumuş, çok hoşlanmıştım. Sonra babamın çocukken oynadığı oyun geldi aklıma. “ Kabak kabak olamaz” oyunu. Bizde oynardık çocukken.
Oyunun tekerlemesini anımsamaya çalışırken birkaç bilmece gülümsedi bilgisayarın ekranında. Elbette hepsinin cevabının kabak olduğunu söylememe gerek yok. Kim bilir sizin dağarcığınızda da ne güzel örnekler vardır sözlü kültürümüzden?
Uzun uzun ipler/ Tepesinde küpler
Allahın işi/ Karnında dişi
Çekerim ip gibi /Gelir küp gibi
Dam ardında teke bağlı/Kuyruğu köke bağlı”
Dışarısı deri gibi/İçerisi darı gibi
Çektim ipi/Geldi kulpu.
OTURTMA (Kabak Oturtması)
Malzeme: 1 kg kıyma
2 kg küçük ince kabak
3 baş soğan
1 kaşık domates salçası
Yeteri kadar tuz, karabiber, kırmızı biber
Yeteri kadar sadeyağ (kızartmak için)
Üzerine dökülmek üzere:
½ kg Yoğurt
5-6 diş sarımsak, tuz
Hazırlanışı: Kabaklar kahve fincanı büyüklüğünde kesilir, kesilen yerden içi oyulur ve kabağa kulpsuz kahve fincanı şekli verilir. Kabaklar tuz ve karabiber karışımıyla ovulur.Tavada kızdırılan yağda kabaklar kızartılmaya başlanır. Kızartılmış kabaklar kağıt serilmiş bir kaba alınır, fazla yağının emilmesi sağlanır.
Kabak kavurmasından artan yağın içerisine kıyma konur, kavrulur. Kıyılmış soğan eklenerek soğanlar sararıncaya kadar kavrulur. Biraz tuz ve kırmızı biber ilave edilir. (Bazı hanımlar kırmızı biber yerine yalnız karabiber, bazıları da hem karabiber, hem kırmızı biber koyarlar.)
Kızarmış kabakların içerisine bir yemek kaşığı kadar harç konur, kabağın açık kısmı yukarı gelmek üzere bir tencerenin içerisine yan yana aralık verilmeden dizilir. Kabakların harcının dışarı çıkmaması için kızartılmış kabak parçalarıyla ve kesilmiş domates parçasıyla kapatılır.
Tencereye (veya arzuya göre tepsiye) dizilmiş kabakların üzerine salçalı su ilave edilir. (Bu su en üstteki kabakların üzerini en çok bir parmak kadar kaplayacak kadar olmalıdır.) Hafif ateşte pişirilir. Kabaklar iyice piştikten sonra yemek ateşten indirilir ve servis tabağına dizilir. Üzerine sarımsaklı yoğurt gezdirilerek pilavla servis edilir.
|