İstanbul’a gelenler genelde Taksim’e çıkarlar ve Cumhuriyet anıtı
önünde bir fotoğraf çektirirler.
Mayıs sonunda İstanbul’a gittiğimde Taksim’e çıktım.
Cumhuriyet Anıtı’na bakan bir pastanede kahvaltımı yaparken birden aklıma düştü.
İstanbullular Cumhuriyet Anıtı’nda kimlerin heykellerinin bulunduğunu biliyor mu?
İstanbul’da 4 gün kaldım ve 78 kişiye sordum.
Atatürk’ün bulunduğunu herkes bildi.
6 kişi Atatürk ve İsmet İnönü, dedi.
İstanbul’a gidip Taksim Cumhuriyet Anıtı önünde fotoğraf çektirenler
ve henüz gitmemiş olanlar için anıtın özelliklerini yazdım.
Türkiye’nin durumundan ve günlük yaşamın sıkıntılarından bunalanlara iyi gelir.
Taksim Cumhuriyet Anıtı, İtalyan heykeltraş Pietro Canonica’ya yaptırılmış
ve iki genç Türk; Hadi (Bara) Bey ve Sabiha (Bengütaş) Hanım'in yardımlarıyla,
1928'de tamamlanmıştır.
8 Ağustos 1928'de açılan anıtın, kaide ve çevre düzeni mimar Giulio Mongeri
tarafından yapılmıştır.
1925'te dönemin İstanbul milletvekili Hakkı Şinasi Paşa’nın başkanlığında oluşturulan bir komisyonca P. Canonica ile bağlantı kurulmuş ve anıt ısmarlanmıştır.
2,5 yıl süren anıtın yapımında taş ve bronz kullanılmış, mali kaynak için
halktan bağış toplanmıştır..
Ağırlığı 84 tonu bulan anıt Roma'dan İstanbul'a gemi ile getirilmiştir.
Cumhuriyet dönemi anıtları, ilk defa figüratif bir anlatımla Atatürk’ü ve kurulan
yeni düzeni topluma tanıtan heykellerdir.
Bu döneme ait anıtların yerleşim planlamasında önlerinde tören olacağı
göz önünde tutularak çevre düzenlemesi yapılmıştır
Dairesel bir meydanın ortasında yükselen ve bir meydan çeşmesi gibi tasarlanan anıtın iki yüzündeki bronz figürler, geleneksel mimariden esinlenerek oluşturulmuş kemerli taş bir kaide içersinde yer alırlar.
11 m yüksekliğindeki anıtın kaidesinde pembe Trentino ve yeşil Suza bölgesi
mermerleri kullanılmıştır.
Anıtın bir yüzü Kurtuluş Savaşı’nı diğer yüzü ise Cumhuriyet Türkiye’sini simgeler.
1928'de Talimhane Caddesi, Sıra Selviler-İstiklal Caddesi hattı üzerine
yerleştirilen anıtın kuzey yüzünde Mustafa Kemal askerlerinin önünde
görülmekte, diğer yüzünde ise sivil giysileri ile görülmekte ve yanında
İsmet İnönü ile Fevzi Çakmak, askerler ve halkla birlikte betimlenerek
genç Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu canlandırılmaktadır.
Anıtın planı üzerin dikkatle çalışan Mustafa Kemal ATATÜRK , Türklerin yapılan yardım ve iyiliklere karşı ne kadar vefalı olduklarını göstermek için çok önemli aynı zamanda ders verici nitelikte bir uygulama yaptırmıştır.
yapılan Sovyet yardımına duyulan minnettarlığı simgeler.
Mustafa Kemal’in yolunda gittiklerini söyleyenler bunu görmezden gelerek ezeli ve ebedi komşumuz Rusya ile kurulan dostluk artı işbirliğini ellerinin tersiyle iterek, ülkeyi okyanusların öteki ucundaki ulus bile olmayan ABD’ye teslim etmişlerdir.
Bugünlerin sıkıntıları o günlerin baş yapıtlarıdır.
Anıtın yan yüzlerinde birer asker heykeli, üstlerindeki madalyonlarda ise iki kadın portresi yer almaktadır. Anıtın bu dar yüzleri altında birer ayna taşı ve önlerinde mermer yalaklar bulunmaktadır.
Sanatçı bu yalakları akacak su ile meydan çeşmelerini anımsatan bir proje
oluşturmuş, daha sonra ise su öğesi kullanılmıştır
1988’deTaksim, Tarlabaşı, Şişhane yıkımları sonrası, anıtın oturduğu dairesel
taban İstiklal Caddesi yaya yolunun bir parçası halini almıştır.
Ulusal günlerde İstanbul’da yapılan törenlerin merkezidir.
Cumhuriyet’le sorun yaşayanlar Taksim Cumhuriyet anıtını da unutturmak istemektedirler.
|