Başbakan Dersimlilerden özür dileyince sandı ki kendisini alacaklar
ve alkışlarla tarihin baş köşesine oturtacaklar.
Tarihin baş köşesinde yer almak için uzun yollardan ve çok sayıda
kapıdan geçmek, geçerken de hepsinin önünde beklemek gerekir.
Siyasetçilerin tarihle aralarının iyi olmaması onları yanlış yollara yönlendirir.
Yanlış yollar da yanlış hedeflere götürür.
Dersim’de olanlar bir başlangıç değildi.
400 yıl önce başlayan ve aralıklarla süren kanlı isyanların bir bölümüydü.
Önce Osmanlı dönemine bakalım.
1533 ile 1919 arasındaki 32 Kürt isyanının kronolojik listesi:
1533 - Sancakbeyi Abdurrahman Ayaklanması – Siverek-Bitlis
1589 - Emir Şeref İsyanı - Cizre
1603 - Kürt Gazi Bey İsyanı - Selmas
1818-1820 - Zaza Aşiretleri İsyanı - Dersim
1831 - Şerefhan isyanı - Bitlis
1833-1837 - Şirvan Mir Muhammed İsyanı - Soran
1835 - Bedirhan isyanı – Botan
1855 - Yezdanşir İsyanı - Bitlis
1872-1877/1878 - Bedirhan Osman Paşa İsyanı - Cizre,Mardin, Midyat
1878-1881 - Şeyh Übeydullah Nehri İsyanı - Botan,Hakkari,Erdelan
1905 - Beyazıt ayaklaması - Bitlis,
1906 -Bişare Çeto ayaklaması
1907 - Xoybun Hareketi - Dersim
1907-1909 - Dersim direnişleri
1908 -Hemawendi ayaklanması
1909 - Süleymaniye ayaklanması - Mardin
1914 - Barzan ayaklanması
11 Mayıs 1919-22 -Simko İsyanı - Simko Ismail Ağa
21 Mayıs 1919 - Şeyh Mahmut Berzenci İsyanı - Süleymaniye
Bu isyanlar bir yılla 4 yıl arasında sürmüş ve Osmanlı Devleti’nin
başına büyük dertler açmıştır.
Osmanlı bu bölgedeki ağalara paşalık, kaymakamlık, para dağıttı
ama isyanları engelleyemedi.
Asker vermediler, vergi vermediler.
Devletin bu bölgeye hizmet getirmesine karşı çıktılar.
Osmanlıyı parçalayıp yıkmak için çabalayan emperyalistlerin
sadık uşaklığını yeğlediler.
Osmanlıya karşı çıkarılan isyanlar, Cumhuriyetle birlikte
artarak ve sıklaşarak devam ettiler.
Bir sonraki yazımda 1920’de başlayıp 1984’de en kanlı hale dönüşen
Cumhuriyet dönemindeki 32 isyanın listesini vereceğim.
1937-1938 yıllarında olanlar Dersimlilerden için özür dilemek
fanteziden öte geçmez.
Günü kurtarmaya, gündemi değiştirmeye yönelik küçük bir oyun diyebiliriz.
Ölen askerlerimiz için, harcanan yıllar ve paralar için
Türkiye’den kim özür dileyecek.
|