|
Tekerleme, genellikle masal ve bilmece gibi anlatı türlerinin giriş – sonuç kısımlarında söylenen, dinleyicinin veya okuyucunun kulağına ezgi gibi gelen, kafiyeli, ölçülü ve ses tekrarları içeren sözlerdir. Hem konuşma ve hem de okuma eğitimi etkinliklerinde tekerlemelerin önemli bir yeri vardır.
Akıcı bir dil kullanımı ve kusursuz seslendirme becerilerinin kazandırılmasında tekerlemelerden yararlanılmalıdır. Tekerlemeler, kalıp sözlerdir ve Türkçe’nin söz varlığını yansıtmaktadır. Genellikle çocuk folklorunda hoşça vakit geçirmek, konuşma kabiliyeti kazanmak, oyunlarda eş ve ebe seçmek için bu yola başvurulur. Masal tekerlemesi, oyun tekerlemesi gibi adlar alırlar. En çok çocuk oyunlarında, masalların baş, orta ve sonunda söylenirler.
Tekerleme, dilin matematiğini geliştirir. Çocuğun dinleme, anlama, konuşma eğitiminde sık sık yapılan tekrarlarla ezber alışkanlığını kazandırır. Dilin gülmece boyutunu tanıtır. Yöreye göre değişik isimlerle de söylenirler. Doğu Anadolu'da döşeme, Güney Anadolu'da sayışma denir. Âşık fasıllarında, saz şairlerinin yaptıkları şiir yarışmaları halk dilinde tekerleme, âşıklar arasında tekellüm olarak adlandırılır. Tekerlemelerin kendilerine has ve ortak özelliklerinin başında “kelime oyunu” oluşları gelir. Bu kelime oyunu kafiye, aliterasyon ve seciden hareketle elde edilen âhenk ve mana ile ilgilidir.
Aliterasyon (Ses Yinelemesi): Bir şiirde ya da düzyazıda ahenk yaratmak amacıyla aynı ses ya da hecenin yinelenmesine aliterasyon denir.
Örnekler:
· "Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında."
· "Salkım salkım tan yelleri estiğinde
Seci (İç Kafiye): Cümlelerin ya da bir cümle içinde birden çok sözcüğün sonlarındaki ses benzerliğine seci denir. Seci, nesirde kullanılan uyak olarak da tanımlanabilir. Özellikle Divan nesrinde secili anlatım bir amaç sayılmıştır.
· "Ey gözlerin nuru, gönüllerin sürûru; başımızın tâcı,dil ehlinin mîrâcı "
Tekerlemelerde ana konu yoktur. Tekerleme beklenmedik hayal oyunlarıyla şaşırtmak, eğlendirmek, keyiflendirmek için başvurulan söz cambazlığıdır.
Ebe bulma oyunlarındaki tekerlemenin dilin koşullarıyla oyunun eş zamanlı olarak tanıtılması, dili oldukça geliştiren bir durumdur.
“Ebe ebe nerede, su doldurur derede, dere boyu çalılık, şu ebe ne de alık, ebe suya dalamaz, araba da bulamaz, ene mene dostum, ben sana küstüm, armudu kestim, tavana astım, tap dedi düştü, kargalar üşüştü, bu da bana düştü.”
Tekerleme, sayışma, mani, bilmece çocuğun dilsel bellek gücünü artırır. Akışkan kazandırır. Çocuklar tekerlemelerle eğlenir, düşünmeye başlar, dil ve düşünce bütünlüğünü, dilin gizemli dünyasını anlar. Bilmeceler, sayışmalar, maniler, tekerlemeler çocuğun sözcük dağarcığını da zenginleştirir.
Sağlık ve esenlik dileklerimle, sevgiyle kalın.
|
.jpg)
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=small}
Ekleyen: Fevziye ŞİMDİ 
Tarih: 12.9.2019 
İzlenme: 
Yazdır:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).jpg)
