|
Doğal Destan ve Yapay Destan Arasındaki Benzerlikler
Her iki destan türünde de milletleri etkileyen önemli olaylar anlatılır.
Her iki destan türünde de olay, zaman, yer, mekan unsurları yer alır.
İkisi de manzumdur.
Her iki destan türünde de olağanüstü kişiler ve olağanüstü olaylar yer alır.
Her iki destan türünde de toplumları eğitme, mesaj verme söz konusudur.
Doğal Destan ve Yapay Destan Arasındaki Farklılıklar
Yapay destanların yazarı bellidir, doğal destanlar ise anonimdir.
Doğal destanlar nesilden nesile aktarılmış kimi yerlerde değişikliğe uğramıştır, yapay destanlar ise tek bir kişi tarafından yazılır.
Doğal destanların oluşum aşamaları vardır, yapay destanlar ise doğrudan yazarı tarafından kaleme alınıp yazıya geçirilir.
Doğal destanlarda anlatıcının duyguları yoktur, aktarım esnasında yapılanlar sadece katkı olarak değerlendirilir, yapay destanlarda ise şairin duygusu da aktarılır.
Türk Destanları İslamiyet’ten önceki ve İslamiyet’ten sonraki Destanlar olarak ikiye ayrılır.
İSLAMİYET ÖNCESİ DESTAN ÖRNEKLERİ
v İslamiyet’ten önceki “Yaratılış Destanı”, Altaylara aittir. Yaratılış Destanı’nda insanların ne sûretle meydana geldiği, dünyanın nasıl yaratıldığı, Tanrı ile şeytan arasındaki münâsebet, şeytanın kötü ruhu temsil ettiği, gücünün Tanrı gücü karşısında tesirsiz kaldığı anlatılmaktadır.
v Alp Er Tunga Destanı Sakalara ait bir destandır. Bu destanda Saka hakanı Alp Er Tunga‘nın İranlılarla yaptığı savaşlar anlatılır. Bu bilgiler, Firdevsi’nin Şehnamesine dayanılarak doğrulanır. Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilig adlı yapıtında bu kahramanla ilgili beyitler bulunmaktadır. Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügati’t Türk adlı eserinde de kahramanla ilgili bilgiler vardır. Alp Er Tunga Destanı‘nın tümü elimizde yoktur.
Kutadgu Bilig’de “Alp Er Tunga” hakkında şu bilgi verilir: “Eğer dikkat edersen görürsün ki dünya beyleri arasında en iyileri Türk beyleridir. Bu Türk beyleri arasında adı meşhur ikbali açık olanı Tonga Alp Er idi. O yüksek bilgiye ve çok faziletlere sahip idi. Ne seçkin, ne yüksek, ne yiğit adam idi; zaten âlemde ferasetli insan bu dünyaya hâkim olur”.
İranlılar ona Efrasiyap diyorlar; Dünyaya hâkim olmak ve onu idare etmek için pek çok fazilet, akıl ve bilgi gerekir. İranlılar bunu kitaba geçirmişlerdir. Bugünkü bilgilere göre Alp Er Tunga ile ilgili en geniş bilgi İran destanı Şehname’de tespit edilmiştir.
v Oğuz Kağan Destanı: Hun Türklerine aittir. Bu destanda Hun Hükümdarı Mete’nin doğuşu, Kağan oluşu, Türk birliğini kuruşu; ölümünden önce de ülkesini oğulları arasında paylaştırması anlatılır. Uygur harfleriyle yazılı olan özgün nüshası Paris kütüphanesindedir. Tüm Türk destanlarında olduğu gibi bu destanın da ilk şekli günümüze ulaşamamıştır.
v Bozkurt Destanı: Göktürklere aittir. Bozkurt Destanı ve Ergenekon Destanı, Büyük Türk Destanı’nın bir parçasıdır ve Göktürkler çağını konu alır. Ergenekon Destanı, Bozkurt Destanı’nın ana çizgileri üzerine kurulmuş olup, bu destanın genişletilmiş şeklidir diyebiliriz. Bozkurt Destanı ile kaynağını belirleyen Türk soyu, Ergenekon Destanı ile de gelişip güçlenmesini, yayılış ve büyüyüş dönemlerini anlatmıştır. Çin tarihlerinin de yazmış olduğu Bozkurt Destanı’nın bittiği yerde, Ergenekon Destanı başlar. Bozkurt Destanı’nın devamı, Ergenekon Destanı’dır.
v Türeyiş Destanı: Göç Destanı, Uygurlara ait bir destan olup Türeyiş Destanı’nın devamı niteliğindedir. Destanda Türklerin kutsal taşı Çinlilere verince Tanrı tarafından cezalandırılması, ülkelerinde açlık ve kuraklığın başlaması ve ana vatanlarını terk edip güneybatıya doğru göç etmesi anlatılır.
Bir sonraki bölümde İslamiyet Sonrası Destanlarına değineceğim.
Sağlık ve esenlikle kalınız.
Fevziye Şimdi
|
.jpg)
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=small}
Ekleyen: Fevziye ŞİMDİ 
Tarih: 20.4.2020 
İzlenme: 
Yazdır:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).jpg)
