“Ekonomide tarihi fırsat“ başlıklı yazımda bu ekonomik krizin şirketlere (özellikle şu ana kadar marjinal düzeyde olanlara) inanılmaz fırsatlar sunduğunu yazmıştım.
Bu “fırsatın“ bir de yatırımcı ayağı var. Şu anki krizin çoğu insanlar için trajik bir yanı olsa bile öte yandan bu kuşakların belki hayat boyunca birdaha görmeyeceği türden (savaş, doğal afet vs. durumları hariç). Zaten bu krizin bir daha tekrarlanmaması için önlemler alınıyor.
Şu anda faizler düşük, hisse senedi fiyatları yerlerde sürünüyor, döviz uçmuş.
Vatandaşın elinde yatırım amaçlı parası varsa ne yapabilir?
Döviz şu anda fırlamış ve yatırımcı için heyecan verici olmayabilir. Hatta kurların geri gelme ihtimalı yüksek.
Mevduat ve hazine bonosu/tahvil de aslında heyecanını yitirmiş durumda (nerde o bir gecedeki yüzde 5000' leri gören faiz). Ama döviz fiyatları orta ve uzun vadede tekrar düşeceğini varsayarsak mevduat ve bono/tahvil piyasasında yinede cüzi de olsa makul bir reel kazanç elde edilebilir artı düşük riskli bir yatırım aracı.
Seçici davranmak kaydıyla hisse senedi fiyatları orta ve uzun vade için şu anda aslında inanılmaz bir fırsat sunuyor. Yatırımcı güveni sıfıra inmiş ve çoğu hisseler nominal değerin altında işlem görüyor. Az bir parayla yüksek oranda belirli şirketlerin sermayesine ortak olunabilir. Zaten kimse hisse istemediği zaman hisse alacaksın, tamah zirveye ulaştığı zaman yani herkes hisselere saldırdığı zaman satacaksın, bu borsa aleminde yazılmamış bir kural. Birde dövizi yüksek fiyattan satıp kelepir fiyata hisse aldığın zaman çifte rant elde etmek imkanı doğar.
Yalnız bu krizin atlatılması için kullanılan enstrümanların bir yan etkisi vardır ve buda yüksek enflasyondur. Çogu ülkelerin Merkez Bankalari piyasalara sürekli likidite pompalanıyor, matbaalar çalıştırılıyor ve bu para dünyanin başına ilerde dert olacak. Ozaman hisse senetleri ve diğer piyasalar yeni bir darbe yiyebilir ama buna daha epey bir zaman var.
Öte yanden ekonomik ve finansal piyasalar eş zamanlı hareket eder diye bir kural da yok.
Genelde ekonomi resesyona girdiğinde piyasalarda lay lay lom havası bir süre daha devam ederken finansal piyasalar olumsuz durumu gecikmeli kayda alır ve çökmeye başlarlar.
Ayni şekilde ekonomik kriz bitmeden 3 ile 6 ay arasi önce finansal piyasalar dip noktadan uzaklaşarak yeni bir olumlu harekete başlarlar. Yani krizin bitimini finansal piyasalar evelden satın almaya başlarlar.
Bu yatırımcı için ne anlama geliyor?
Yatırımcı krizin bitimini az çok kestirebiliyorsa ona göre pozisyon almak için uygun zamanı belirleyebilir.
Evvelden 2009 ortasında krizden çıkılacak deniliyordu ve şu anda 2010 senesinde mutabık kalınmış gözükülüyor. Ilk sinyaller de geliyor.
2010 senesinin başını kriz bitimi için baz alıp 3 ile 6 ay arası geriye gelirsek 2009 senesinin ortasını tekrar yatırım için uygun zaman olarak belirleyebiliriz.
2-3 aylık yanılma payını da eklersek bu dönem 2009 senesinin ilk ve sonbahar aralığına denk geliyor.
Risk yönetim mekanizmasını da çalıştırırsak şimdiden finansal enstrümanlarda ve özellikle seçilmiş hisselerde yavaş yavaş yani kümülatif pozisyon almakta fayda olabilir,
Mesela Türk bankaları bu krize güçlü girdi ve sıkıntılı ortam bittiğinde çok daha güçlü bir şekilde yoluna devam edeceklerdir. Fiyatları çok uygun bir seviyede.
Maalesef bu kriz çoğu insanlarin ocağını maddi ve manevi yönden söndürdü ve onarılması mümkün olmayan yaralar açtı.
Ama bu kriz öte yandan bir çok insanı da kısa sürede ihya edecektir.
Fırsat ortada gerisi yatırımcıya kalmış...
|