Dinler tarihinde yasaklar dünyadaki ilk insanlardan bu yana günümüze kadar ulaşmıştır. Kimisi insanlara zincir vurarak utanç oluşturmuş, kimisiyse özgürlük adına tarihe imza attırmıştır. Osmanlı devletinin yasakları ilginç bir tablo çizmiştir. Aralarından en çok ilgimi çekenleri sizin için derledim. Karanlıkta kalmış, çok merak edilen yasakların bir bölümüne bir göz atın istedim.
-Osmanlı devletinde her iki tarafın rızası olmadan nikah kıymak yasaktı. İzinsiz nikah kıyan imamlara ceza uygulanırdı. Kanuni Sultan Süleyman meseleyi suç sayarak, ‘’Bir kadın zorla nikah ettirilir yine zorla boşattırılır, bu nikaha sebep olan kişi sakalı kesilip kuvvetli dövülmesi’’ olarak Kanunname-i Osmani’ye koymuştur.
-18 yüzyıl sonlarında sakız ve çeşitlerinin satılmasını yasaklamıştır. Meclis kararıyla da, halkın elinde olan sakızlar, belediyelerce imha çalışmasına başlatmıştır.
-1890 yılında Süleymaniye alt medresesi altında dökmeci esnafının, döküm sırasında zararlı koku yaymasından dolayı şikayetlere yol açmıştır. Durum incelenmiş, zararlı koku nedeniyle maden kömürü ile çalışılması yasaklanmıştır.
-1896 yılında İstanbul’da Polikar Vefani Mağazasında satılan kıymetli bir cismin, çabuk tutuştuğu için barut etkili olduğu tespit edilmiştir. Halka zarar verir gerekçesiyle 1901’de satılması yasaklanmıştır.
-Osmanlı döneminde tiyatroya çok önem verilmiş, 1911’de Beyoğlu’ndaki bir kantolu gösteri, Osmanlıyı çirkin gösterdiğinden kantoculuk yasak getirilmiştir.
-1911 yılında şehadetnamesi olmaksızın çalıştığı için dişçi İzoder Moer’in çalışması yasaklanmıştır.
-1916 yılında ülkedeki yabancı menşeyli sigaralardan uygunsuz kadın fotoğrafları çıktığı için, Osmanlı Devletine girmesi yasaklanmıştır.
-1916 yılında et fiyatlarının yükselmesiyle, koyun neslini çoğaltmak için, dişi koyunların kesilmesi yasaklanmıştır.
-1920 senesinde, sinema ve tiyatro afişlerinin gelişi güzel sokaklara asılması, Osmanlı devleti tarafından yasaklanmıştır. Yasağa uymayanların polis kuvvetleri tarafından yakalanıp, gereken cezaların verilmesi istenmiştir.
-Osmanlı devleti halkın ucuz ve kaliteli ekmek yiyebilmesi için ciddi tedbirler almıştır. Rivayete göre Fatih Sultan Mehmet tebdil_i kıyafetle çoğu zaman esnafı dolaşarak, ekmek için konulan kanunlara uyulup uyulmadığını kontrol etmiştir.
-Osmanlı Devleti’nde cariye ve kölelerin esir pazarında satılmıştır. Esir pazarlar 1847 yılında iptal edilmiş, esir ticareti ise 1857 yılında yasaklanmıştır.
-Sultan Abdülmecid döneminde Cuma günleri mümin bayramı olduğu için, odun, toprak, tuğla taşınması, yine bugün beygir ve eşeklerin harici işlerde kullanılması ve binilmesi yasaklanmıştır.
-1846 yılında cezaları kesinleşmiş hapishanede bulunan suçlulara işkence ve eziyet edilmesi yasaklanmıştır.
-1821 tarihinde israfı önlemek için, evlerde yedi türden fazla yemek pişirmek yasaklanmıştır.
-Türk kahvesi 1550 yıllarında; Yemen valisi Özdemir Paşa tarafından İstanbul’a getirilmiştir. Kahve kültürü yayılmasıyla 1554-1555 yıllarında İstanbul’da ilk kahvehaneler açılmıştır. Kahvehanelerde devlet aleyhine konuşma yapıldığı saptanmış, üst makamlarda huzursuzluğa yol açmıştır. İlk yasak Sultan Üçüncü Murad zamanında gelmiş, Dördüncü Murad zamanında ise ağırlaştırılmış, kahve içilmesi yasaklanmış, kahvehaneler kapatılmıştır. Kahve taşıyan gemiler delinerek batırılmıştır.1850 yılında kahve tekrar serbest bırakılmıştır.1871 yılında kahveyi ilk kez kavurup öğüten kişi Mehmet Efendi olmuştur.
Osmanlı padişahları 36 eyalet ve yüzlerce sancak üzerinde yaşayan milletini korumak, refahını arttırmak, örf, adetleri bozmamak adına, hukuktan ayrılmadan adaletli bir yönetim şekli için uygulama ve çalışmalar yapmıştır. Bazı kesimlerde ise yasakçı olarak tanımlanmıştır.
.
Kaynak: ‘’Osmanlıda Yasaklar, Nermin Taylan’’ kitabından faydalanılmıştır.
|